Tο φαφούτικό μας – Μα τι αλλόκοτοι και ίδιοι είναι όλοι οι λαοί!

Πέντε μήνες που το φαφούτικο μας κυκλοφορεί κι έχει φτάσει μέχρι τη Σουηδία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ολλανδία, την Αμερική και ποιος ξέρει πού αλλού θα βρεθεί. Σήμερα μοιραζόμαστε μαζί σας το πώς και το γιατί δημιουργήθηκε η ιστορία μας αυτή αλλά και μερικές προτάσεις αξιοποίησής της στο σχολείο ή και στο σπίτι.

Η αρχή…
Η ιστορία αυτή ξεφύτρωσε στο μυαλό μου κάποια χρόνια πριν, όταν ήμουν δασκάλα σε μια πρώτη δημοτικού στα Μάλια, παρέα με 21 φαφούτικα πρωτάκια με πολλές διαφορετικές καταγωγές. Μιλώντας  καθημερινά για τα δόντια μας τα πεσμένα, συνειδητοποίησα πως σε κάθε χώρα υπάρχει ένα άλλο έθιμο για τα δόντια που πέφτουν. Ίσως βέβαια σε μια χώρα της Ασίας πετύχεις ένα έθιμο που όμοιό του υπάρχει σε κάποια χώρα της Ευρώπης. Υπάρχουν παιδιά, από την άλλη, που ζουν στην ίδια χώρα αλλά δεν ακολουθούν το ίδιο έθιμο, είτε γιατί δεν τους ταιριάζει είτε γιατί οι συνθήκες ζωής τους δεν το επιτρέπουν. Σκέφτηκα λοιπόν να τους πω μια ιστορία που θα απελευθερώσει λιγάκι από τα «πρέπει», ειδικά όταν αφορούν το δικό τους σώμα-τη δική τους ζωή.

Κι εκεί εμφανίστηκε η Ελένη κι έπειτα η Αγγελική και με τα χρώματά τους ζωντάνεψαν τόσο όμορφα, η καθεμιά με το ιδιαίτερο της στυλ, αυτή την ιστορία · την ιστορία ενός παιδιού που δεν ξέρει τι να κάνει το δόντι του που μόλις βγήκε μιας και στη χώρα του συνηθίζουν να πετάνε στη σκεπή τα δόντια τους κι αυτό δεν έχει σπίτι με σκεπή. Με τη βοήθεια ενός πουλιού θα γνωρίσει τα έθιμα άλλων χωρών και θα συνειδητοποιήσει πως δεν έχει σημασία πού βρίσκεται γεωγραφικά/πολιτισμικά · έχει δικαίωμα να επιλέξει το έθιμο που τον εκφράζει. Έχει δικαίωμα ακόμη και να δημιουργήσει το δικό του έθιμο για το δικό του σώμα.

Αν ονειρευόμαστε μια κοινωνία αληθινά διαπολιτισμική και πολύχρωμη είναι σημαντικό να εξοικειώνουμε τα παιδιά με την ύπαρξη άλλων πολιτισμών αλλά και να τους μαθαίνουμε πως έχουν το δικαίωμα να φτιάχνουν τον δικό τους πολιτισμό και να μην δέχονται την επιβολή εθίμων και κανόνων, αν δεν τους ταιριάζουν. Πώς όμως;

Ας προτρέψουμε τα παιδιά, αφού διαβάσουμε το βιβλίο, να αντιστοιχίσουν κάθε έθιμο με την χώρα ή την ήπειρο στην οποία συνήθως το συναντάμε.

Πάτησε εδώ για να κατεβάσεις το εκτυπώσιμο αρχείο

Ας διαλέξουμε δύο από τις χώρες με σκοπό να τις συγκρίνουμε. Να συγκρίνουμε άλλα πολιτισμικά χαρακτηριστικά αλλά και στοιχεία για το φυσικό τους περιβάλλον. Πού αλλού μοιάζουν άραγε; Πού διαφέρουν; Πολύ βοηθητικό στην κατανόηση είναι το να κάνουμε ένα διάγραμμα Venn για την αναπαράστασή των ομοιοτήτων και των διαφορών. Τη σύγκριση ανάμεσα στις χώρες μπορούμε να την επεκτείνουμε και σε πολύ πιο προσωπικό επίπεδο, συγκρίνοντας 2 παιδιά της τάξης, πάλι δημιουργώντας ένα διάγραμμα Venn. Η σύγκριση με τα μικρότερα παιδιά μπορεί να γίνει ζωγραφίζοντας ενώ με τα μεγαλύτερα με λέξεις και εικόνες. Πού μοιάζουμε εγώ κι εσύ; Τι χρώμα μάτια έχουμε; Ποιο είναι το αγαπημένο μας χρώμα; Τι έθιμο έχουμε για τα δόντια μας όταν πέφτουν;

μπορείς να εκτυπώσεις εδώ

Μοιάζουν και διαφέρουν οι λαοί μεταξύ τους, μοιάζουν και διαφέρουν οι άνθρωποι μεταξύ τους ακόμη κι όταν ζουν στην ίδια χώρα.

Το διαπολιτισμικό όμως δεν αφορά μόνο τις διαφορές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες. Παιδιά που ζουν στην ίδια χώρα μπορεί να ζουνε σε τελείως άλλες συνθήκες. Μπορεί το ένα να ζει σε ένα μεγάλο σπίτι ενώ το άλλο σε έναν καταυλισμό. Παίρνοντας αφορμή από το φαφούτικό της ιστορίας μας που δεν έχει σπίτι με σκεπή μπορούμε να αναρωτηθούμε και να προβληματιστούμε, γιατί οι άνθρωποι ζουν σε διαφορετικά σπίτια;

Στο νηπιαγωγείο πολύ βοηθητική για την κουβέντα θα είναι η χρήση εικόνων. Σπίτια διαφορετικά μεταξύ τους, σε χώρες με διαφορετικό κλίμα, από διαφορετικά υλικά φτιαγμένα. Από τι να εξαρτάται άραγε το πώς θα φτιαχτεί ένα σπίτι; Γιατί στην Αυστρία που χιονίζει συχνά βλέπουμε πολλές σκεπές τριγωνικές; Από την άλλη, μήπως υπάρχουν και άνθρωποι που δεν έχουν καν σπίτι;

Σε σχέση πάλι με την διαπολιτισμικότητα μπορούμε να αντιληφθούμε πού οδηγεί μια μετανάστευση. Ταξιδεύουν οι άνθρωποι και οι συνήθειες τους, τα έθιμα τους, οι γλώσσες τους ταξιδεύουν μαζί τους. Κάπως έτσι εξηγείται που ένα έθιμο ή μια λέξη μπορεί να υπάρχει σε δύο χώρες που είναι πολύ μακριά η μια από τη άλλη.

Ακόμη κι αν τα παιδιά βρίσκονται σε ένα πρώτο στάδιο αναγνωστικής ικανότητας μπορούμε να παίξουμε το εξής παιχνίδι: Μοιράζουμε κάρτες με τη λέξη δόντι γραμμένη σε διάφορες γλώσσες. Πίσω από κάθε κάρτα υπάρχει μια εικόνα (με ένα γνωστό φαγητό, μια σημαία, ένα αξιοθέατο ή ό,τι άλλο βρίσκουμε βοηθητικό για την ομάδα που δουλεύουμε) που φανερώνει σε ποια γλώσσα συνηθίζουν να λένε έτσι το δόντι. Ζητάμε από τα παιδιά να τοποθετήσουν τις κάρτες στον χάρτη, όπου νομίζουν. Κι έπειτα τα εκπλήσσουμε λέγοντας πως δεν υπάρχει σωστό και λάθος στο παιχνίδι αυτό. Μπορεί στην Αγγλία ή στην Αμερική η λέξη tooth ακούγεται περισσότερο αλλά μπορεί να την ακούσεις σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου. Αφού οι άνθρωποι ταξιδεύουν και κουβαλάνε μαζί γλώσσες κι έθιμα.

Στο νηπιαγωγείο αλλά και στην πρώτη δημοτικού μπορούμε να αξιοποιήσουμε τον τίτλο του βιβλίου για να ενισχύσουμε την φωνολογική ενημερότητα των παιδιών. Η λέξη φαφούτικο είναι μια λέξη ηχομιμητική, βγήκε από τον ήχο που κάνουμε αρθρώνοντας όταν είμαστε φαφούτικα. Συνδέοντας το γράμμα φ με αυτό τον ήχο αλλά και με μια λέξη που ανήκει στο θεματικό σύμπαν κάθε παιδιού οδηγούμαστε αβίαστα στην κατάκτηση του γράμματος.

εκτύπωσε εδώ!

Ο Βραζιλιάνος Παιδαγωγός Πάουλο Φρέιρε, από το έργο του οποίου γεννήθηκε το ρεύμα της Κριτικής Παιδαγωγικής πρότεινε να χρησιμοποιούμε στη διδασκαλία μας τα θέματα που αφορούν άμεσα τους εκπαιδευόμενους, αυτά που ανήκουν στο ‘’θεματικό τους σύμπαν’’. Πρότεινε να διαβάζουμε μαζί τους όχι απλά τις λέξεις, αλλά τον κόσμο πίσω από αυτές, με σκοπό να τον κατανοήσουμε και να προσπαθήσουμε να τον κάνουμε καλύτερο

Οι λέξεις έχουν την δύναμη να ενδυναμώσουν, να δημιουργήσουν και να αναπλαισιώσουν. Κάτι που μπορούμε να αναπλαισιώσουμε διαβάζοντας παρέα με τα παιδιά το φαφούτικο είναι ο φόβος και ο τρόμος απέναντι στα δόντια που κουνιούνται και πάνε να πέσουν. Και μιλάω πολύ προσωπικά μιας κι εμενα ήταν το μεγαλύτερο μου άγχος κι ακόμη όταν είμαι αγχωμένη βλέπω όνειρα πως κουνιούνται τα δόντια μου. Ίσως είναι μια ευκαιρία να αναπλαισιώσουμε όλη αυτή τη φρίκη, χτίζοντας ένα δικό μας έθιμο που θα μας ενθουσιάζει τόσο που θα υπάρχει μια χαρά στο να βγει το δόντι μας.

Ας προκαλέσουμε τη φαντασία των παιδιών, προτρέποντας τα να δημιουργήσουν ένα δικό τους έθιμο για το δικό τους σώμα.  

πάτησε εδώ για εκτύπωση

Στο τέλος του βιβλίου θα βρείτε περισσότερες προτάσεις αξιοποίησης για να ενισχύσετε, αν υπάρχει η ανάγκη, τη διαπολιτισμική συνείδηση, τη σωματική φροντίδα αλλά και την απελευθερωτική φαντασία. Εννοείται πως όπως κάθε ιστορία έτσι και το φαφούτικο μπορούμε απλά να το διαβάσουμε, να γελάσουμε, να το απολαύσουμε και να είναι αυτός ο σκοπός μας. Τα παιδιά θα μας δείξουν τι είναι αυτό που χρειάζονται.